Отандық өндірушілер машина жасау өнімдерін үш миллиард долларға жуық экспорттады. Бұл өткен жылдың 9 айындағы деректер. Осыған ұқсас кезеңмен өсім 47%. құрады, деп хабарлайды «24KZ» тілшісі. Қазақстан машина жасаушыларының одағында бұл көрсеткішті ұлғайтуға ниетті. Ел Президенті отандық өңдеу өнеркәсібін, оның ішінде машина жасауды қолдау және дамыту туралы тапсырмаларды 2019 жылы Жолдауында берген болатын. Осы уақыт ішінде сала өндіріс көлемі бойынша үш есе өсуді көрсетті.

Бірнеше жылдан бері Саран зауыты бүкіл ел бойынша автобустардың қажеттіліктерін жауып келеді. Жетіспеушілік, әрине, әлі де әсерлі. Бірақ Қазақстан бойынша отандық зауытта жиналған көліктің қолданылуы мақтаныш сезімін тудырады.

Жарас Исабеков, шағын торапты құрастыру цехының шебері:

- Шағын түйін әдісі – бұл толық цикл, барлық түйіндер мен қондырғылар нөлден жиналады. Шағын түйінді цехта 8 мыңға жуық компонент бар. Бұл автобус ең ыңғайлы автобустардың бірі. Онда пневматикалық суспензия, тәуелсіз алдыңғы суспензия бар, бұл азаматтарды ыңғайлы жағдайда тасымалдауға мүмкіндік береді.

Қазақстандықтар Қостанайда автомобиль өндіретін жаңа зауытты да күтуде. Сонымен қатар, үлкен көліктік-логистикалық кешен мен жергіліктендіру орталығы салынуда. Шағын торапты құрастыру деңгейінен олар машина жасау үшін автомобиль компоненттерін шығаруға көшеді. Бұл машина жасау мен өңдеу өнеркәсібін дамытудағы тағы бір жеңіс.

Мейрам Пішембаев, ҚР машина жасаушыларының одағы төрағасы:

- Әлемдік экспорттан – бұл машина жасау өнімі. АҚШ, Жапония, Оңтүстік Корея, Германия сияқты дамыған көлемдер 50-60%-ға дейін жетеді, ең алдымен, машина жасау, екіншісі – мұнай-химия, ал қалған барлық салалар соңғы өнім процесіне қатысады.

Біздің елімізде де экономиканың локомотиві болудың барлық алғышарттары бар.

Мысалы, 2019 жылы іске қосылған Машина жасауды дамыту жөніндегі жол картасы мерзімінен бұрын іске асырылды. Бесжылдық жоспары екі есе жылдам «жабылды». Бұл ретте Қнеркәсіптік саясат туралы қабылданған заң және Қнеркәсіпті дамыту қоры үлкен рөл атқарды. Өндірушілер жеңілдіктерге, тіпті салықтық жеңілдіктерге ие болды. Мұның бәрі 4 жыл ішінде машина жасаудағы өндіріс көлемінің 3 есе өсуіне әкелді.

Мейрам Пішембаев, ҚР машина жасаушыларының одағы төрағасы:

- Қазақстан ешқашан тепловоздар шығарған емес. Бүгінгі таңда біз өзімізде General Electric, Alstom-мен бірге электровоздар шығарамыз, қазір швейцариялық Stadler компаниясымен және дәл сол сияқты Kia, Daewoo, Scoda автоөнеркәсібінде жолаушылар вагондарын бірлесіп өндіруге көшеміз. Елге тракторлар, комбайндар, жабдықтардың үлкен шлейфін шығаратын неміс компаниясының Class техникасын өндірушілер кірді. Машина жасау – бұл 37 сала – мұнай-газ машиналары, тау-кен және қорғаныс өнеркәсібі.

Осы салалардың барлығы 2028 жылға дейін кезең-кезеңімен боялған машина жасау бойынша кешенді жоспарды іске асыра отырып, дамудың жаңа кезеңіне ие болады. Мақсатты индикаторлар да өршіл екенін мойындау керек – өндіріс көлемін 11 трлн 3 миллиард теңгеге дейін жеткізу. Бұл еңбек өнімділігі мен инвестициялардың өсуі екені түсінікті. Бірақ экспорт көлемі бойынша жоспарға қол жеткізу үшін түбегейлі шараларға бару керек, деп есептейді экономист. Жангелді Шымшықовтың пікірінше, ЕАЭО өндірушілерінің тең емес мүмкіндіктері отандық өндірушілерді жай ғана «басып тастайды».

Жангелді Шымшықов, экономист:

- Мүшелікті біраз уақытқа тоқтата тұру керек. Мен Еуразиялық Одақтың заң жобалары қабылданған кезде барлық жобаларды тек ресейлік ғылыми-зерттеу институттары дайындайтынын бірнеше рет айттым. Біз экономикадағы өз бағдарларымызды жоғалттық, қайталама санкциялар алуымыз мүмкін.

Бұл арада Қазақстан машина жасаушыларының одағы мен бейіндік ведомство өндірушілерді заңнамалық тұрғыдан қорғау үшін бәрін жасайды. Қазір Парламентте шикізатпен қамтамасыз ету, жергілікті өндірушілердің өнімдерін міндетті түрде сатып алу, сондай-ақ салықтық преференциялардың кезекті пакеті бөлігіндегі түзетулер қаралуда.

Авторлары: Динара Жанбатырова, Руслан Әлиев, Ботагөз Жұманова